سرانجام بعد از ماه ها مذاکره، صبح روز قبل در جلسه سه جانبه سران ایران – ترکیه و برزیل بیانیه تهران در خصوص تبادل سوخت هسته‌ای به امضای وزرای خارجه سه کشور رسید.
بر اساس مفاد این بیانیه ایران موافقت کرده است که طی یک ماه 1200 کیلوگرم اورانیوم ۳/۵ درصدی را به ترکیه ارسال نماید و ظرف یک سال اورانیوم با غنای 20 درصد را برای راکتور هسته ای تهران دریافت نماید. البته این توافق مستلزم موافقت گروه وین شامل امریکا، روسیه، فرانسه و آژانس بین المللی انرژی اتمی است که تامین کننده سوخت 20 درصدی هستند.
امضای این بیانیه قدم اول در جهت کاستن از تنش میان ایران و شورای امنیت محسوب می شود. امریکا و شرکای اروپایی‌اش چند ماه است که فعالیت های سیاسی و تبلیغاتی خود را علیه جمهوری اسلامی ایران و در جهت تصویب قطعنامه جدید تحریم تشدید کرده اند. همین چند روز پیش بود که وزیر خارجه امریکا سفر جاری رئیس جمهور برزیل به ایران را بی‌نتیجه پیش بینی کرده و اعلام نمود که ایران بعد از تصویب قطعنامه تحریم پاسخ جدی خواهد داد.
در این میان رئیس جمهور روسیه اعلام کرد که سفر رئیس جمهور برزیل به تهران حدود 30 درصد شانس موفقیت خواهد داشت آن را به عنوان آخرین شانس قبل از تصویب قطعنامه تحریم قلمداد کرد.
هدف امریکا و دوستان و هم پیمانانش این بود که مذاکرات جاری نتیجه‌ای در بر نداشته باشد تا زمینه تصویب قطعنامه در شورا فراهم تر گردد. بعد از امضای بیانیه تهران اولین واکنش از سوی یکی از مسئولین رژیم صهیونیستی اعلام شد که جمهوری اسلامی ایران را متهم به بازی دادن ترکیه و برزیل نمود. روشن است که این رژیم منافع خود را در ادامه بحران هسته ای‌ایران در صحنه بین‌المللی می‌بیند و از دید صهیونیست‌ها هر گونه کاهش تنش در این زمینه به ضرر منافع دراز مدت آنها خواهد بود. این امکان وجود دارد که کشورهای غربی نیز خواستار تغییر در مفاد بیانیه تهران شوند.
گفته می شد که قبل از این امریکا بر تبادل حدود 1500 کیلوگرم اورانیوم ۳/۵ درصدی تاکید داشت.
در شرایط فعلی لازم است نکات ذیل مورد توجه قرار گیرد.
* ضروری است کلیت بیانیه تهران مورد حمایت همه گروه‌ها و افکار سیاسی در جامعه قرار گیرد. اگر چه عده ای اعتقاد دارند که تبادل سوخت بر اساس فرمول بیانیه تهران می‌توانست قبل از این عملی شود تا فشار‌های سیاسی و اقتصادی کمتری به کشور وارد آید ولی در شرایط حساس کنونی به مصلحت نیست که بحث های اختلاف‌انگیز در مورد این موضوع حساس که به امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ارتباط مستقیم دارد مطرح شود.
لذا همه گروه های سیاسی در عین این که ممکن است نسبت به عملکرد دولت در زمینه هسته ای اتفاق نظر نداشته باشند باید از مذاکرات و توافقات جاری حمایت نموده و مسئولین ذیربط را دراین برهه حساس یاری نمایند. تغییر سیاست یا انعطاف پذیری در استراتژی و ضرورت بهره‌گیری از تاکتیک و مانورهای حساس در راستای منافع ملی که به رای ولایت توشیح شده باشد بیان گر و نشان گر هوشیاری دست اندرکاران است بلوغ سیاسی و اخلاق سیاسی حکم میکند تا در باب مسایل ملی ورای جدول بندی های سیاسی نسبت به تصمیمات ملی بی تفاوت نباشند و و هم چنین ضرورت دارد تا دست اندرکاران و دولتمردان در جهت تنویر ذهن مردم به روشنگری و در زمینه ها وابعاد سیاسی تکنیکی و حقوقی این موافقت نامه جامعه مطبوعاتی و سیاسی را توجیه و مطلع نمایند.
*در بیانیه تهران خواسته شده ازهرگونه تقابل اعم از اقدامات، رفتار يا بيانيه‌هاى تهديدآميزى که به حقوق ايران تحت ان.پي.تى لطمه زند اجتناب شود. ضروری است در توافقات آینده بر این نکته قویا تاکید شود که بیانیه تهران در صورت عدم پرداختن به موضوع تحریم های جدید در شورای امنیت معتبر خواهد بود.
در غیر این صورت چنانچه بعد از اجرای توافق اخیر، امریکا و شرکایش دوباره فرایند تصویب قطعنامه را در شورای امنیت فعال نمایند، روشن نیست چه بهره ای از این موضوع نصیب جمهوری اسلامی ایران خواهد شد؟ لذا ضروری است در بیانیه ای که با گروه وین به امضا می رسد موضوع عدم اقدام علیه جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت به صراحت مورد تاکید قرار گیرد.
* بیانیه تهران بر تعامل هسته ای در مقابل تقابل هسته ای تاکید دارد. مناسب است دستگاه دیپلماسی کشور با بهره گیری از کلیه ظرفیت های موجود در کشور باب گفتگو با کشورهای 1+5 را در ابعاد مختلف موضوع باز کرده و در تعاملی سازنده و با در نظر گرفتن منافع ملی کشور از جمله با تاکید بر حق هسته ای در جهت حذف کلیه تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران و پاک شدن پرونده هسته ای ایران در شورای امنیت قدم بردارد.
پرونده ایران مدتهاست با رفتار دو گانه و پارادوکسیکال گشورهای اروپایی و امریکا حالت امنیتی و سیاسی هدف دار به ان تحمیل شده بود هم اینک وقت ان رسیده است چون گذشته ماهیت حقوقی وتکنیکی داشته باشد و مرجع رسیدگی و بررسی کننده ان اژانس انرژی اتمی است لذا کشورهای عضو شورای امنیت بایست در مقابل ژست مثبت جمهوری اسلامی ایران در اصلاح دید و نگاه خود و افکار عمومی خود تلاش جدی انجام دهند.
* در شرایط فعلی اجتناب از سخنان تند و تحریک آمیز نتیجه ای جز قوی تر شدن موضع طرف مقابل در مخالفت با مواضع جمهوری اسلامی ایران در بر نخواهد داشت. لذا باید از هر گونه اظهار نظر عجولانه و نسنجیده اجتناب شود.
*اکنون که ترکیه و برزیل در صحنه هسته ای ایران فعالانه وارد کار شده اند، مناسب به نظر می رسد این دو کشورنیزدر مذاکرات آتی با مجموعه 1+5 حضور داشته باشند.
مذاکرات هسته ای کشور به مقطع حساسی رسیده است. لزوم هوشیاری همه اقشار از جمله مسئولین اجرایی کشور بر ادامه مذاکرات تا دستیابی کامل به حقوق جمهوری اسلامی ایران در فضایی تعاملی، به دور از هیاهو و جنجال، و با تکیه بر تمامی ظرفیت ها و امکانات ملی ضروری است.
